TERUG

Archeologisch onderzoek

Net als bij de aanleg van de Betuwe lijn zijn er in Nijverdal ook sporen en resten van bewoning uit de prehistorie aangetroffen. 

De eerste onderzoeken geven al resultaat.

Aanleg fietssnelweg in de Groene Mal (jan.2013)

Klik op de foto voor meer details.

Schatgraven of bewaren?  

 

(oktober 2012 zie ook Tunnelplan 149)

Alweer 8 jaren geleden in 2004 werd de Eversberg onderzocht naar mogelijke sporen uit het verleden die de moeite waard zijn om te bewaren.

Voor de Leo ten Brinke tunnel (combiplan) moest de spoorlijn verplaatst worden naar een deel met archeologische waarde.

Begin 2008 worden er een aantal proefsleuven op de Eversberg gegraven tot op de gele dekzand laag waarin wederom interessante vondsten naar boven komen.

Zo interessant dat de gehele bosstrook gekapt wordt en 23 naast elkaar liggende putten aangebracht worden. Laagje voor laagje werd onderzocht en gezeefd in een zeefinstallatie.

Het graafwerk werd in december afgesloten met een archeologische middag voor het publiek waar duidelijk verteld werd wat zoal gevonden was.

Eind 2008 was het onderzoek op de Eversberg afgerond en het eindrapport werd in 2009 verwacht.

Nieuwsgierig naar wat er nu gevonden was, zoek je op het internet naar mogelijke waardevolle archeologische plekken langs de Regge in de gemeente Hellendoorn.

Wat direct opvalt, is dat het Reggedeel in de gemeente Wierden (zuidelijk van de Eversberg) duidelijk staat aangegeven op een zogenaamde gemeentelijke Archeologische verwachtingskaart.

Ook de gemeente Ommen (noordelijk deel) heeft een dergelijke verwachtingskaart.

Met kleuren wordt hierop aangegeven waar hoge verwachtingen zijn en opvallend zijn de gebieden langs de Regge. Helaas is er niet zo’n kaart van de gemeente Hellendoorn, terwijl er ook hier hoge verwachtingen moeten zijn. 

                                                                                                                                   Uitsnede uit de gemeentelijke verwachtingskaart van Wierden (Deel Rijssensestraat, Zuna en Notter)

Archeologisch onderzoek voor een bouwvergunning aan de Grootestraat en aan de Spoorstraat geven kleine verwijzingen naar belangrijke vondsten op de Eversberg.

Navraag in 2010 bij het archeologisch onderzoeksbureau gaf aan dat er vertraging was opgetreden met de rapportage.

In 2011 blijkt dat het onderzoek groter geworden is dan eerst gedacht.

In september 2012 ligt er het onderzoekrapport, nee een echt boekwerk over het onderzoek op de Eversberg.

Onvoltooid verleden

Sporen van meer dan 10.000 jaar menselijke activiteiten langs de Regge bij Nijverdal

ISBN 978-94-6064-791-8

Een met meer dan 300 pagina’s omvattend werk van een 15 tal specialisten die elk hun licht lieten schijnen op dit gebied.

Niet alleen over de vondsten van aardewerk of vuursteen maar ook analyse van gevonden dierresten en pollen die iets vertellen over het eten van de mensen en de aanwezige planten.

Duidelijk is wel dat de “Nijverdallers” over een grote periode gewoond hebben op de Eversberg vanaf het Paleolithicum, via de middeleeuwen tot de huidige tijd.

Schatgraven of bewaren?

Laten we bewust zijn welke historie we hier hebben en dit bewaren/documenteren, vooral omdat er de komende tijd nog meer bij de Regge gegraven zal worden

 

 

In 2008 zijn op de Eversberg en een deel van de Groene Mal diverse vondsten gedaan.
De oude geul van de Regge is onderzocht op pollen/stuifmeel,zaden/noten/vruchten/pitten, macroresten en 
sedimentatieontwikkeling waarbij een datering van laat tot midden neolithicum bepaald werd.
Ook kunnen er nog kano’s, fuiken en meer van dat soort dingen zitten.

In het hogere deel, noordelijk van de spoorlijn zijn bij het  proefsleuvenonderzoek door Archeologisch 
Adviesbureau RAAP in 2008 resten uit het midden-neolithicum tot en met de ijzertijd aangetroffen. 
Direct onder het aanwezige plaggendek was nog een oude akkerlaag aanwezig waarin onder andere 
vuursteenbrokken, vuursteenfragmenten, afslagen, fragmenten van natuursteen en ook 263 scherven aardewerk werden gevonden. 
Onder de akkerlagen zijn paalsporen opgegraven, waarvan de precieze datering niet kon worden vastgesteld. 
Enkele laat-middeleeuwse resten ter plaatse bestonden uit scherven kogelpotaardewerk, baksteenfragmenten en een scherf grijsbakkend gedraaid aardewerk. 
Behalve een plaggendek is lokaal ook een laag stuifzand op een akkerlaag gevonden.
(paleolithicum – nieuwe tijd) 45 stenen fragmenten, 17 fragmenten van brokken vuursteen,
47 zandstenen fragmenten, 2 fragmenten van graniet/gneiss, een fragment vuursteen en 6 fragmenten vuursteenafval gevonden.
En verder (paleolithicum – bronstijd) 21 vuursteenafslagen (paleolithicum – ijzertijd) 5 fragmenten vuursteen(neolithicum midden B) 4 scherven
handgevormd aardewerk(neolithicum midden – ijzertijd) 261 scherven handgevormd aardewerk en twee scherven niet nader te bepalen aardewerk
Uit de romeinse tijd – middeleeuwen laat B een brok tufsteen (middeleeuwen vroeg D – middeleeuwen laat B) een scherf kogelpotaardewerk
(middeleeuwen laat B 3) fragmenten baksteen en een scherf grijsbakkend gedraaid aardewerk (middeleeuwen laat B –nieuwe tijd B) 3 scherven roodbakkend
geglazuurd aardewerk (bronstijd – nieuwe tijd C) een metaalslak.
Maar ook uit de nieuwe tijd C 2 scherven industrieel wit (Maastrichts/Regout) aardewerk.

03-12-2008 Het onderzoek op de Eversberg is afgerond.

Het rapport wordt volgend jaar (2009) verwacht.

 

29-11-2008 Archeologische middag op de Eversberg.

24-11-2008

06-10-2008 

De eerste sporen van de Nijanderdaller op de Eversberg.

klik op de foto's voor groter formaat.

En van zijn voorouders........

    zeefinstallatie   Grondsporen

 

Onderzoek op Eversberg.

  Deze week is op de Eversberg begonnen met het kappen van een groot aantal bomen.

Ze moeten plaats maken voor de nieuwe spoorlijn die hier komt, 150 meter noordelijk van de bestaande.

Archeologen bekijken eerst de af te graven strook, men verwacht hier n.l. vondsten uit de Steentijd die zeer bijzonder zijn.

Het gaat om potscherven, vuurstenen werktuigen en grondsporen van een nederzetting.

Uit het proefsleuven-onderzoek dat in het begin van dit jaar plaatsvond, bleek dat deze goed geconserveerd zijn omdat deze afgedekt en behouden zijn door een laag stuifzand.

Zie ook http://www.tunnelplan.nl/arch.htm   .

De oranje paaltjes laten op dit moment goed zien hoe breed de te onderzoeken strook is.

 

LEIDRAAD ARCHEOLOGISCH ONDERZOEK VAN BEEKDALEN

Archeologisch onderzoek maakt sinds het Verdrag van Malta (1992) onderdeel uit van de voorbereidende werkzaamheden in het kader van een infrastructureel project. Daarom heeft Rijkswaterstaat heeft in 2003 RAAP archeologisch adviesbureau opdracht gegeven inventariserend archeologisch onderzoek te doen. Toen is een aantal grondboringen verricht waarin vuursteen en aardewerk werd aangetroffen uit het neolithicum (de late steentijd). Dit was de reden om verder te gaan. Daarom zijn in januari – februari 2008 zes proefsleuven gegraven van ieder ongeveer 20x5 m. Grond uit deze sleuven is ter plekke gezeefd op zoek naar sporen uit die steentijd. Die zijn inderdaad aangetroffen. Het gaat om potscherven, vuurstenen werktuigen en ‘grondsporen’ van kuilen. De vondsten wijzen er op dat er op de hoge zandrug van de Eversberg in de steentijd een nederzetting heeft gelegen. Over nederzettingen uit deze periode is tot dusver erg weinig bekend. Door de vondsten en grondsporen zorgvuldig in kaart te brengen hopen de onderzoekers meer inzicht te krijgen in de aard van de bewoning en de precieze ouderdom. Een interessante vraag is ook, wanneer (en waarom) het verlaten nederzettingsterrein afgedekt raakte met stuifzand.

Extra bijzonder is de ligging  van de nederzetting het een bijzondere lokatie betreft door de steentijdbewoning pal naastenhet beekdal van de Regge. In het natte beekdal zijn plantenresten bewaard gebleven die gedetailleerde informatie kunnen geven over het landschap waarin men  indertijd leefde. In droge gebieden (zoals op de Eversberg zelf) zijn dergelijke resten niet bewaard gebleven.(Rijkswaterstaat 29-05-2008)

 

Archeologische opgravingen rondom combitunnel
NIJVERDAL - Rijkswaterstaat heeft besloten op basis van de resultaten van het archeologisch proefsleuven-onderzoek dat in januari – februari van dit jaar is uitgevoerd, en het advies van de RACM, Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten, hierover, opdracht te geven voor een archeologisch opgravingsonderzoek. Deze archeologische opgraving heeft geen gevolgen voor de planning van het Combiplan Nijverdal.

Nadat in 2003 een inventariserend archeologisch onderzoek is gehouden, waaruit aanwijzingen naar voren kwamen van de mogelijke aanwezigheid van een prehistorische (4000 tot 2000 jaar voor Christus) nederzetting op de dekzandrug op de Eversberg, direct ten oosten van het Reggedal, is destijds in overleg met RACM besloten dat het de moeite waard was het gebied nader te onderzoeken.

Uit dit proefsleuven-onderzoek, dat begin 2008 plaatsvond, bleek dat dit gebied archeologische vondsten uit de Steentijd bevat die zeer bijzonder zijn. Deze vondsten zijn goed geconserveerd omdat ze later zijn afgedekt met een stuiflaag stuifzandgoed en hebben een hoge mate van gaafheid. De opgraving wordt door het RACM noodzakelijk geacht omdat dergelijke gave vindplaatsen zeldzaam zijn.
Rijskswaterstaat neemt het advies van RACM over om in het gebied een archeologische opgraving uit te voeren. Op dit moment worden de voorbereidingen getroffen zodat de opgraving in september van start kan gaan. (20-05-2008)

Door grondboringen waren in 2005 al nederzettingsresten uit de steentijd gevonden op de Eversberg.

Op dit moment worden een aantal proefsleuven gegraven tot op de gele dekzand laag voor nader onderzoek. (30 januari 2008).

Schatzoeken op de Eversberg          (videofragment)

 

Foto van 23-01-2008

 

Combiplan wordt vooraf gegaan door archeologisch onderzoek

RTV Hellendoorn 19-01-2008

 

NIJVERDAL - Rijkswaterstaat heeft opdracht gegeven aan RAAP om archeologisch onderzoek te doen direct ten oosten van het Reggedal op de Eversberg. Uit het inventariserend archeologisch onderzoek, dat in 2003 op deze locatie is uitgevoerd, bleek namelijk de mogelijke aanwezigheid van een prehistorische (4000 tot 2000 jaar voor Chr.) nederzetting op de dekzandrug op de Eversberg.

Vooruitlopend op het archeologisch onderzoek dat 28 januari start ongeveer eind februari zal zijn afgerond, worden vanaf 21 januari ca. 85 bomen (o.a. berken en eiken) op deze locatie gekapt. Hiervoor is op grond van de boswet vergunning verleend. Op deze locatie komt straks het naar het noorden verschoven (nieuwe) spoor dat onderdeel uitmaakt van het Combiplan Nijverdal.

Rijkswaterstaat en Prorail realiseren de komende jaren in Nijverdal het Combiplan Nijverdal, een gecombineerde weg- en spoortunnel en weg en spoorlijn die de kern van Nijverdal ontlast van het doorgaande verkeer op rijksweg 35 (N35) en de spoorverbinding tussen Almelo en Zwolle vv. versterkt (verbetering dienstregeling).

 

Sporen uit steentijd 

Bij een archeologisch onderzoek rond de Kruidenwijk zijn deskundigen gestuit op resten en kampementen uit de steentijd. Dat meldt het archeologisch adviesbureau RAAP. Al te uitzonderlijk lijken de vondsten niet, de gemeente moet nog wel bespreken wat er nu gebeuren gaat.

Het onderzoek strekt zich uit over een gebied ten zuiden en noordwesten van de Kruidenwijk, waar in de toekomst veel te gebeuren staat.

Zowel de Kruidenwijk-Zuid als de combitunnel staan in de planning voor de komende jaren.

Twee soorten vondsten kwamen hierbij aan het licht, volgens onderzoeker Nico Willemse van RAAP. Westelijk van de Kruidenwijk en Collenstaart trof het onderzoeksteam restanten aan van kampementen van jagers en verzamelaars. Vermoedelijk zijn deze afkomstig uit het Mesolithicum, een wetenschappelijke aanduiding voor het tijdvak tussen 8800 en 4900 voor Christus. ‘Vroeger was de hele Kruidenwijk een moeras, met hier en daar hogere plekken’, legt Willemse uit. ‘Mensen die leefden van de jacht op watervogels of bevers zochten deze hoger gelegen plekken in het moeras op om te overnachten. Je moet je voorstellen dat het voor jagers en vissers die langs de Regge woonden een ideaal jachtgebied was.’

De onderzoekers vonden hier onder meer fragmenten van bewerkte vuursteen.

Ook verderop, langs de Regge, gaf de aarde een nederzetting prijs. Deze lijkt iets jonger te zijn, gezien het feit dat hier ook aardewerk naar boven kwam. ‘In dit deel van Nederland was aardewerk niet eerder aanwezig dan circa 5000 voor Christus’, legt Willemse uit. De archeologen gingen steekproefsgewijs te werk. ‘Om de vijftig meter boorden wij een gat in de grond. Aan de verkleuring kunnen wij dan bijvoorbeeld redelijk zien wat er allemaal mee is gebeurd.’

Bijzonder
Of de vindplaatsen heel bijzonder zijn, kan Willemse nog niet aan geven. In Nederland worden immers wel vaker kleine kampementen van jagers en verzamelaars gevonden. ‘Toch kijken wij wel met speciale interesse naar vindplaatsen in gebieden langs het Reggedal. Een open gebied, dat nooit veel is veranderd. Je hebt dus kans dat daar een redelijk intact kampement kan liggen. Ook kunnen er nog kano’s, fuiken en meer van dat soort dingen zitten.’

Het liefst zou Willemse de nederzetting laten liggen, zodat die het best bewaard kan blijven. Hij vermoedt echter dat het op een opgraving uit zal draaien.

Onduidelijk blijft voorlopig nog of de ontdekking gevolgen zal hebben voor de geplande bouwprojecten in het gebied.

De gemeente reageert vooralsnog terughoudend op het bericht en wil ook niet al te gedetailleerde gegevens prijsgeven. Eerst moeten alle grondeigenaren op de hoogte gebracht worden van de vondsten en ook moet besproken worden wat de gevolgen van de vondsten allemaal zullen zijn.

Daarna worden verdere uitkomsten en een plan van aanpak gepresenteerd, laat een woordvoerster weten.

[Bron: De Twentsche Courant Tubantia, 26 maart 2005]

 

Duinen en oerbossen 

Droogte en duinen in Nijverdal? Het is moeilijk voor te stellen, moeilijker in elk geval dan veenmoerassen en oerbossen, maar volgens archeologisch adviesbureau RAAP moet het landelijke gebied ten zuiden van de Kruidenwijk er ooit zo uit hebben gezien.
RAAP doet onderzoek naar mogelijke resten in de bodem van de Kruidenwijk-Zuid om te voorkomen dat ze beschadigd raken bij de bouw, die de gemeente Hellendoorn daar gepland heeft.
'Het hoogteverschil in het landschap is hier veel groter geweest. Twaalf- tot veertienduizend jaar geleden was het hier droog, koud, stoffig en waaide het heel erg hard. Het moet hier een soort duinlandschap zijn geweest', zegt N.W. Willemse, één van de archeologen. 'Dan wordt het warmer en komt er meer water. In de laagtes blijft het water staan en vormen zich moerassen waar veen groeit', aldus zijn collega K.J. van den Berghe.
Op de hoogtes ontwikkelden zich bossen en daar vestigden zich de eerste boeren. Op vele plaatsen al in de steentijd, in Hellendoorn pas eind achttiende eeuw. 'Op een kadastrale kaart uit 1850 is het Wierdense veld nog helemaal leeg. Het was hier gewoon te nat', aldus Willemse.
Door middel van grondboringen probeert hij met zijn collega uit te vinden of er nog sporen in de grond zitten en of die het waard zijn om te beschermen. ‘Vooral op de hoger gelegen gebieden dichtbij de Regge verwachten we veel te vinden. Het is een ideale plaats voor jagers. Droge voeten en eten dichtbij’, zegt Van den Berghe.

Goudzoeken
Het onderzoek zelf heeft nog het meeste weg van goudzoeken. Met een grondboor, gewoon zo een om thuis de tuin mee los te maken, halen de archeologen grond omhoog. De grond gaat door een zeef die doet denken aan die van een goudzoeker. Van den Berghe en Willemse bekijken het ‘goud’ dat achterblijft. Vondsten worden geregistreerd, gefotografeerd en gemarkeerd. 'Op die manier is precies te achterhalen wat waar gevonden is en daarmee kunnen onderzoekers bepalen hoe de mensen hier geleefd hebben', legt Van den Berghe uit.
Naar aanleiding van het belang van de vondsten wordt bepaald of de grond wordt vrijgegeven, wat betekend dat de gemeente kan bouwen. Zijn er aanwijzingen dat er bijvoorbeeld een boerderij uit de steentijd kan zitten, dan kunnen er twee dingen gebeuren. Er kan worden besloten tot een opgraving. Een andere optie is dat boven de boerderij bijvoorbeeld een park komt, zodat de bodem niet verstoord wordt en de vondst eventueel later opgegraven kan worden.
Inmiddels vonden Willemse en Van den Berghe onder meer kogelhulzen, waarschijnlijk uit de Tweede Wereldoorlog, een kies met een enorm gat erin, wel gevuld overigens en een misschien door jagers bewerkte vuursteen. Het onderzoek duurt nog ongeveer drie weken.

[Bron: De TC Tubantia, 13 november 2004]

 

TERUG